අමතක වීම, බස්සා සහ Selective Memory Loss

ඔය වචනෙ මං මුලින්ම ඇහැව්වෙ, සැහෙන කාලෙකට ඉස්සෙල්ලා මං  වැඩ කරපු තැනකදි. දෙන්නෙක් වාද කරනවා , වෘතීය කාරණයක් ගැන.  එකෙක් අනිකාට කිව්වා "my friend, you have a selective memory loss" කියලා. මේක කිව්ව ගමන් අනිකාගෙ කට වැහුනා. බස්සා ටක් ගාලා ඒකට බුක් මාර්ක් එකක් දාගත්තා  selective memory loss - හරි ලස්සන වචනෙ. selective memory loss සහ short term memory loss අතර වෙනසක් තියනවා උනත්,  පොදු ව්‍යවහාරය සඳහා අපි මේ දෙකම  එක කැටගරියකට දාලා "අමතක වීම" කියල කියමුකො.



බස්සටත් තියනවා නෙව ඔහොම ලෙඩක්. ඒත් ඌට තියෙන්නෙ selective memory loss තමා.මං දහ අතේ දිවුරලා කිව්වත් අනිත් එවුන් කියන්නෙ, මං  මට ඕන දේ විතරක් මතක තියාගෙන අනිත් එව්වා අමතක කරනවා කියලයි. හරි, ඒක එහෙමයිම කියමුකො, ඒත් කාටද ඇහැකි ඔය හැමෝගෙම උපන් දින වගේ එව්වා මතක තියාගෙන ඉන්න 

http://www.brainbehavioroptimization.com/Images/Anatom

yOfShortTermMemory.jpg

පසුබිම



බැරිම තැන මං මේකෙ විද්‍යාත්මක පසුබිම හෙව්වා. ආ, ඔය තියෙන්නෙ  තොරණෙ විස්තරේ. 


ඒකට අනුව , අපේ මොලේ ඔය එදිනෙදාට අවශ්‍යය සිල්ලර මතක විතරක්, අධිවේගී -ඒත් සීමිත කෙටි මතකයෙ තියාගෙන, අනිත්  කුණුකන්දල් මතක ඔක්කෝම, දීර්ඝ මතකයට ගිහින් දානවා. මේක  මේ හාඩ් ඩිස්ක් එකක ඩේටා රෙකෝඩ් කරනවා වගේ නෙමෙයි, ඊට වඩා සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක්. 



මතකය හැමවිටම සම්පූර්ණයෙන් ගෙඩි පිටින්ම ගිහින් දාන්නෙ නෑ. එහෙන් මෙහෙන් හිඩස් ඉන්න තමා ගිහින් දාන්නෙ. ඒ ඉඩ ඉතුරු කරගන්න වෙන්ටෑ? ඒත්  මොලේට ඇහැකිලු ඒ එවුවයෙ "හිස් තැන් පිරවීම " කරලා සම්පූර්ණ මතකයම නැවැත ප්‍රති-නිශ්පාදනය කරන්න. සමහර විට අපි " මේ දිව අග තිබ්බා, ෂහ්, මොකක්ද, මේ මතක නෑනෙ?" කියල ඔලුව කසන්නෙ ඒක වෙන්න ඇති. ආ. ඔලුව කැසිල්ල සහ මතකය අතර සම්බන්ධයක් නම් ඒකෙ කියල තිබ්බෙ නෑ.

http://www.extremetech.com/wp

-content/uploads/2013/09/340-640x426.jpg

මේ තියන්නෙ neural network  එකක පිංතූරයක් .එව්වයෙ තමා මේ මතක කොටස් ගබඩා කරන්නෙ. වෙසක් එකට බලුප් දැම්මා වගෙ ලස්සනට තියෙන්නෙ සම්පූර්ණ මතක රාමුවක්, නැත්නම් සිද්ධියක්  නැවත මතක් කරගන්න කොට , එව්වා අතර ඇතිවෙන සම්බන්ධ.



මං පොඩි අවවාදයක් දෙන්නම්.  ආකාසෙ තියෙන තරු ග්‍රහලෝක එව්වා ඇති වෙච්ච හැටි වගේම, මිනිස් මොලේ වැඩ කරන හැටි ,මතක තියාගන්න හැටි ගැන ඕනවට වැඩිය හොයන්න යන්න එපා. මොකද එව්වා මොලේ මඤ්ඤං වෙන්න මුල. කොටින්ම මේ හුදී ජන අපි ඔහෙල තියා වෛද්‍ය විශේෂඥයො උනත් එව්වා ඔක්කෝම දන්නෙ නෑ. එව්වා එච්චරම ලේසි නැති නිසා නෙව, කණට එකයි , ඇහැට එකයි කිය, කිය වෙන වෙනම විශේෂඥයො ඉන්නෙ? ඈ, එහෙම වෙන්නෙ නෑ කිව්වා ,? හහ්, සාධක ඕනා ?





ඇයි මනුස්සයො, මීට කලින් මොලේ කචල් වෙච්ච බස්සෙක් දැකලම නැහ්ද?



හරි මෙන්න දවසේ වැදගත්ම සොයා ගැනීම.  මතක තියා ගන්න එක වගේම, අමතක  කරවන එකත් , එක වගේම වැදගත් මොලයේ ක්‍රියාවලියක්. ඇයි නේද?   නිකමට හිතන්නකෝ, අපේ  ජීවිතේ දුක්මුසුම අවස්ථාවක( මගේ නං, අම්මා නැතිවෙච්ච දවස) තිබ්බ දුක ඒ විදිහටම සදහටම තිබ්බ නං මොකද වෙන්නෙ කියලා?



දැං තේරෙනව නේද, අමතක වෙන එක මගේ නෙමෙයි, මොලේ වැරද්ද කියලා ?



You are Not Alone 



ඔය අමතකවීම ගැන සිංදු එහෙමත් ලියවිලා තියනවා . මෙන්න එකක්:

" ඔබ මතක නැති කරන්නට මට මතක නැති වුනා ". එහෙම කිව්වෙ මිල්ටන් පෙරේරා ගායකයා. ඊට පස්සෙ එයා මනෝ විද්‍යාව පැත්තට බර වෙන්න මෙහෙම කියනවා.



" උඩු හිතට වැඩිය ඔබ ගැන විමසන්නෙ යටි හිතයි"



මතකය ගැන ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයන් කිව්ව එව්වා :




ගරු සිල්වා මැටිතුමා : කොලොන්නාවෙ සිද්දිය ගැන මට මුකුත්ම මතක නෑ( සභාවේ කසු කුසු " වෙඩි වැදුනෙ ඔලුවට නේද, එහෙම නං මොලේට හානියක් නැතුව ඇති?")



හිටපු කොටි නායකයෙක්: සිංහයොන්ට යමක් මතක තියෙන්නෙ සති දෙකයි



ටෙලි නාට්‍ය නිලියක් :හිටපු පෙම්වතුන් ගානවත් මට මතක නෑ.

 (අවුලක් නෑ,මොනව වුනත් ඇත්තම කිව්වා)

http://atomictoasters.com/wp-content/

uploads/2011/01/post-it1-e1294897015964.jpg

මෙන්න කණ සාක්කුවෙ හිටින්න බීපු වෙලාවක ,  ඔය නං-ගම් එහෙම උදේට අමතක වෙලා වෙන හදිසි අනතුරු වලට කදිම විසඳුමක්:


simply "post-it"









ඔය අමතක වීම ගැන බොහොම අපූරු සිත්තරපටි හදලා තියනවා.

http://images2.fanpop.com/image/photos/14400000/

City-Lights-charlie-chaplin-14440733-1600-1258.jpg

City Lights එහෙම අපූරු චාලි චැප්ලින් සිත්තරපටියක්, අර ලඟ නමා ගත්තාම විතරක් මතක්වෙන සල්ලිකාර මිත්තරයගෙ කතාව. 

http://www.savingcase.com/

wp-content/uploads/2011/10/Dori.jpg

තව මතකයි නේද  Finding Nemo එකේ හිටිය ඩෝරිව











මෙන්න අමතක වීම ගැන මම බලපු පට්ටම සිත්තර පටියක්. 

මේක ඇත්තම කතාවක්. කිරියි, පැණියි වගේ ඉන්න තරුණ ජෝඩුවක්. හදිසි අනතුරක්. කෝමා එකකට පස්සෙ බිරිඳට සිහිය එනවා. ඒත්  මතකයෙ පහුගිය අවුරුදු පහ අමතක වෙලා. සැමියාව මතක නෑ. මතක පරණ පෙම්වතාට  , විවහා ගිවිසගෙන හිටිය එක. කෙල්ල පෝසත්, හිතූමතේට කෙරිච්ච විවාහයක්. බොරදියේ මාලු බාන්න ලෑස්ති වෙන කෙල්ලගෙ පෝසත් දෙමව්පියෝ සහ පරණ පෙම්වතා මැද අසරණ වෙන සැමියා.



මේ කතාවට  මං කැමතියි. ජීවිතයේ  දවසක , තමන්ට  හුඟක්ම ලඟින් හිටපු, තමන් හොඳටම දන්නවායැයි හිතපු කෙනෙක්, හිටපු ගමන් අමුත්තෙක් වගේ හැසිරෙන්න ගත්ත වගේ අත්දැකීමකට මුහුණ දීලා තියෙනවා නම්, ඔහෙලත් මේකට කැමති වෙයි.



අනිත් කාරණේ තමා, රේෂල් අපේ සාවියෙ. ඔය කියන්නෙ ඩවුන් ටවුන්වල බයිසිකල් පදිනවා කියල

people will forget what you said, people will forget what you did, but people will never forget how you made them feel.

- Maya Angelou -

Huh,forgive and forget?

I'm not God and I don't have Alzheimer's.

- D.G.M බස්සා -